Minjar um merka starfsemi

— Grásleppuskúrarnir við Ægisíðu —

Búið er að gera einn grásleppu­skúranna við Ægisíðu upp. Skúrarnir hafa verið í umsjá Borgar­sögu­safns Reykjavíkur frá 2017. Vorið 2020 var sá grásleppu­skúr sem stóð vestast fjarlægður til viðgerðar en viðgerðaráætlun var á vegum Borgasögusafnsins. Reynt var að nota allt nýtilegt sem til var af byggingarefni. Eitt af því sem kom í ljós við endur­bygginguna voru leifar af tjörupappaklæðingu sem var á skúrnum eftir miðja síðustu öld og einnig gluggasetning. Fyrir nokkrum misserum var skipt um jarðveg í kringum skúrana. Einnig fór fram fornleifarannsókn á þeim hluta svæðisins sem hróflað var við og þá fundust m.a. aldargömul ummerki um mannanna verk á svæðinu.  

Grásleppuútgerð frá Ægisíðu á sér langa sögu. Þegar mest var þá voru sextán bátar gerðir þaðan út. Því eru um merkar atvinnuminjar að ræða fyrir Reykjavík. Hætt var að róa frá Ægisíðunni fyrir rúmum tveimur áratugum. Skúrarnir hafa látið mjög á sjá og eru lýti í augum sumra en aðrir sjá í þeim fegurðina og söguna. Þar hafa tekist á gamalkunnug sjónarmið um mengun eða minjar. Í byrjun árs 2005 var hafist handa um að rífa flesta skúrana. Talin var hætta á því að skúrarnir gætu brotnað og hlutar af þeim fokið í slæmu veðri og valdið hættu og tjóni. Einnig var talið að fíkniefnaneytendur hefðust við í skúrunum yfir sumartímann, enda sumir af þeim opnir.

Hugmyndir um minningarreit

Nokkrir skúranna fengu að standa áfram. Um var að ræða skúra sem einhver kannaðist við að eiga og vildi halda. Sú hugmynd kom fram að hafa nokkurs konar minjareit um þessa grásleppuútgerð á þessum stað í framtíðinni. Af þeim sökum voru spil og bátagrindur sem notuð voru til að ná bátunum á land ekki sett í brotajárn, heldur geymt í geymslum borgarinnar og ef til vill notað þegar ákveðið hefur verið hvernig staðið verður að minningarreitnum.

Endurvakning útgerðarinnar

Ári síðar 2006 lagði Kjartan Magnússon borgarfulltrúi til að endurvekja grásleppuútgerð í Grímsstaðavör við Ægissíðu í Reykjavík. Hann lagði tillöguna um endurvakningu útgerðarinnar og friðun grásleppuskúranna fram í menningarmálanefnd. Kjartan benti þá á að skúrarnir við Ægissíðu væru elstu minjar um smábátaútgerð í Reykjavík og því afar mikilvægt sé að varðveita þá. 

Viðgerðir hafnar – hugmyndir um sjósund

Stefán Pálsson sagnfræðingur lagði til lagfæringar á skúrunum og öðrum mannvirkjum sem við þá standa í grein 14. október 2004. „Með vinnu og alúð mætti endurvekja blæ þess tíma þegar róið var úr annarri hverri vör og fiskiskúrar stóðu með fram allri strandlengju borgarinnar,“ sagði í greininni. Guðjón Friðriksson sagnfræðingur og sérfræðingur í sögu Reykjavíkur var sama sinnis. „Mér finnast skúrarnir setja ákveðinn sjarma á þetta svæði. Þeir eru orðnir fastir punktar í Reykjavík og tengjast minningum fólks,“ sagði Guðjón í viðtali. Ellý K. J. Guðmundsdóttir þáverandi forstöðumaður Umhverfis og heilbrigðisstofn Reykjavíkur segði reynt yrði að leysa málið þannig að um það ríki sátt. „Ég held að það sé enginn ágreiningur um þetta, allir eru sammála um að þetta eru minjar en þær líta ekki vel út í augnablikinu.“ Guðný Gerður Gunnarsdóttir borgarminjavörður var sama sinnis og kvað fulla ástæðu til að varðveita skúrana og gera þá upp svo prýði sé af á því fjölfarna útivistarsvæði sem Ægisíða er. „Þetta eru minjar um sjósókn við Skerjafjörðinn og merkur þáttur í sögu borgarinnar,“ sagði Guðný. Nú hafa viðgerðir á fyrsta grásleppuskúrnum staðið yfir um tíma og ljóst má vera að þessar minjar um sjósókn og útveg fyrri tíma fái að standa. Þá hefur verið unnið að því að útbúa aðstöðu til sjósunds við grásleppuskúrana.